Naar aanleiding van het artikel "Ons wereldbeeld staat mijlenver van de huidige realiteit" (De Standaard, 8 september 2018), kroop voorzitter Rita Heyrman in haar pen en schreef in naam van de VLA volgende reactie:

Reactie op artikel in De Standaard, 8 september 2018

Ons wereldbeeld staat mijlenver van de huidige realiteit – inzicht in het systeem aarde is het antwoord.

“We zien in het onderwijs wiskunde vaak als het belangrijkste vak.  Maar het is belangrijk om data te kunnen interpreteren”, opgetekend in De Standaard van 8 september 2018. De uitspraak komt van Anna Rosling Rönnlund, dochter van Hans Rosling en mede-auteur van het boek Feitenkennis.

Een weekje onderwijsartikels in Vlaamse kranten vernauwt het kwaliteitsverhaal tot ‘de lat hoog leggen’.   We peilen bij leerlingen al te graag naar het niveau voor wiskunde en voor taalvaardigheid maar we staan onvoldoende stil bij de achteruitgang in algemene kennis.  Algemene kennis is niet het verwerven van weetjes maar inzichten verkrijgen gebaseerd op relevante informatie.

Foute opvattingen over processen zoals bevolkingsevolutie, mobiliteit en armoede ontstaan niet zomaar.  Zij zijn het resultaat van een evolutie waarin oppervlakkige en onvolledige informatie goed gedijen in desinteresse.

Oplossingen ziet Anna Rosling Rönnlund in het meer aanbrengen van context.  Dit is weliswaar geen expliciete maar uiterst belangrijke taak voor het onderwijs.

Twee onderwijsvakken, geschiedenis en aardrijkskunde, staan centraal in het aanbrengen van een inzichtelijk wereldbeeld.   Over geschiedenis is al heel wat inkt gevloeid, aardrijkskunde blijft vaak in het hoekje staan. 

Toch neemt aardrijkskunde een unieke positie in als synthesewetenschap op het kruispunt tussen positieve en humane wetenschappen.  Het lesvak verdiept door data-analyse het inzicht in de actuele vraagstukken (klimaatverandering, migratie, duurzaamheid en voedselzekerheid, energievoorziening en waterbeheer) en rijkt meestal de antwoorden aan, gebruikmakend van ruimtelijk inzicht en inhoudelijke expertise, context dus.  In een globaliserende wereld is aardrijkskunde zonder gelijke in het vakkenpakket van het secundair onderwijs: het brengt inzicht aan over onze planeet, haar natuurlijk milieu, haar menselijke en economische structuren en politieke systemen.   De leerling leert zo de wereld tijd-ruimtelijk te analyseren en bouwt competenties op om als wereldburger door het leven te gaan.

En toch hebben we dit unieke niet helemaal begrepen tijdens de huidige onderwijshervormingen.  Het lesvak kreeg weliswaar een set eindtermen ruimtelijk bewustzijn, maar het voortbestaan van dit lesvak in het curriculum is nog steeds niet zeker.

Rita Heyrman

in opdracht van VLA – Vereniging Leraren Aardrijkskunde